“Je wilt het wel zijn, maar je wilt het niet worden”
Hij had het dan wel niet tegen mij, maar de woorden van Ray Klaassens kwamen via de tv bij me aan alsof ze voor me waren bedoeld. Als je maar blijft keutelen, hoe graag wil je het dan écht?
Het zijn niet mijn woorden, maar die van Ray Klaassens, ex-commando en hoofdinstructeur in het tv-programma Kamp van Koningsbrugge a.k.a. een van de beste programma’s op de Nederlandse televee.
Hij riep het in aflevering één tijdens de geforceerde mars – wat even ongezellig klinkt als dat het lijkt – tegen Rob, een kandidaat die tijdens de tocht de groep net niet lekker kon bijbenen en vervolgens gevangen raakte in een draaikolk van zijn eigen gedachten.
De kille ruimte tussen willen en doen
Hij wílde wel extra gas geven en de groep bijhouden, maar dat daadwerkelijk doen was zo simpel nog niet. Verhaal na verhaal passeerde in zijn koppie de revue: hij is niet de sterkste, hij is geblesseerd, hij is nu al uitgeput, hij wil de rest niet ophouden. Maar hij heeft er toch zo lang voor getraind? Hij is toch uit dit hout gesneden? Je geeft toch niet in de eerste paar uur op?
Hij wil meer, hij kan meer, maar hij doet het niet.
Hij wil het wel zijn, maar hij wil het niet worden.
Als je gedachten je in de weg zitten
Hoe verder hij achterop raakte, hoe groter de verhalen in zijn hoofd werden, hoe verder hij in die gedachten verzonk, hoe verder hij achterop raakte, hoe groter…
Lang verhaal kort: Rob ligt in de eerste paar uur uit het programma.
Hij was immers niet goed genoeg, dus wat deed hij hier nog? Of laat me dit anders formuleren: Rob vond zichzelf niet goed genoeg, dus Rob was niet goed genoeg.
Self-handicapping
Self-handicapping noem je dat, en dat zijn dan weer de woorden van Stephen Guise. Guise is ondernemer en auteur van de boeken Mini Habits en How To Be An Imperfectionist.
Self-handicapping is een (onbewuste) techniek die perfectionisten gebruiken om hun non-succes aan zichzelf te verkopen. Het is dat excuus dat je jezelf vertelt als iets niet helemaal volgens plan verloopt. Een beetje zoals het sour grape-effect waar ik eerder over schreef.
Self-handicapping laat je een sterretje plaatsen achter je mislukkingen, legt Guise in zijn boek uit. “It’s playing life safely instead of playing to win.” We gebruiken de omstandigheden als een excuus om van onszelf te mogen afhaken.
Het is niet gelukt*
*want ik had last van m’n knie/was niet zo sterk als de rest/heb niet goed geslapen/had geen inspiratie/was niet in de mood/was er nog niet klaar voor/insert your own bullshit here
Mislukking gevalideerd
En die excuusjes of sterretjes, daar heb ik ook wel kaas van gegeten. Sterker nog: ik ben grootverbruiker. Ze helpen me uit de brand als ik het weer ‘s niet goed genoeg vind, als ik het leven op safe speel, als ik het wel wil zijn, maar het niet wil worden.
Hup, sterretje erachter, mislukking gevalideerd. Doe vooral geen moeite meer.
Durf je te worden?
Maar jezelf aldoor excuseren, brengt je niet verder. Het is geen opvulling voor die griezelige ruimte tussen iets willen zijn en iets worden.
De werkelijkheid is dat je niet om mislukking heen kunt. Je leeft immers een leven. Een leven dat bol staat van onzekerheid, onbekende paden, nieuwigheid, schaamte en kwetsbaarheid. Een leven waarin iets imperfect doen de enige manier is om een brug te slaan tussen willen zijn en worden.
Want de beste resultaten bereik je volgens Guise door je te focussen op het proces, niet het resultaat, en simpelweg te oefenen, ondanks dat de omstandigheden tegenzitten.
En ja, natuurlijk doet het pijn als je met je neus op je gebreken wordt gedrukt, natuurlijk heb je soms geen zin, natuurlijk <insert jouw excuus hier>, maar what doesn’t kill you… En dat zijn dan weer de woorden van filosoof Friedrich Nietzsche.
Het is de prijs die je betaalt om te worden wat je graag wilt zijn. De vraag is: wil je die betalen? Durf je te worden?
