Hoe doe je dat nou écht: een les trekken uit een fout? 🎓

Een fout maken is zo gedaan. Daarvan leren is een ander verhaal. Maar aan de voet van jouw fouten ligt vaak één oorzaak die je meer over jezelf leert dan je denkt.

Ondanks dat we denken dat een ezel zich heus niet twee keer aan dezelfde steen stoot, is de kans toch aardig groot dat ‘ie het nog een keer doet. Want leren van je fouten helpt je groeien, maar dat ook daadwerkelijk doen is zo makkelijk nog niet.

Fail forward

Toch laat de wereld om je heen je graag anders geloven. Met name die wereld achter het scherm voor je neus. “Fail forward!” Schreeuwt het internet. “Failure is your best teacher! It’s just success in progress!”

Faal jezelf helemaal in de rondte en aan het einde van de rit ligt jouw succes voor het oprapen. Dat is het credo van ‘zij die je voorgingen’ en luidkeels op de sociale plekken des internet verkondigen hoe datzelfde voor jou heus ook haalbaar is – even vergeten dat ze ook gewoon geluk hadden.

Dom geluk

Want ja, succes is net zo goed geluk hebben, schrijft de klinisch psycholoog Huub Buijssen in zijn boek Waarom succes een kwestie van geluk is. Wie hard werkt en risico’s durft te nemen, heeft volgens Buijssen ook gewoon mazzel met zo’n doortastend karakter. En dat maakt dat falen evengoed een kwestie van domme pech.

Falen demotiveert

Voorwaarts falen is dus zo makkelijk nog niet. En dat verzin ik niet ter plekke, dat blijkt uit meerdere psychologische studies (waar ik eerder ook al over schreef).

Lukt iets niet? Dan geven we liever op, ondervond de Noorse sociaal psycholoog Hallgeir Sjåstad. Hij noemt het het sour grape-effect: de neiging om een doel of droom niet meer belangrijk te vinden omdat het niet lukt om het te bereiken.

Een sterk staaltje cognitieve dissonantie. Doorpakken? Ho maar; we lullen ons liever een weg naar buiten. Zonde. En zuur blijkbaar.

We willen onszelf niet als minder zien

Volgens de sociaal psycholoog komt dat doordat ieder mens behoefte heeft aan een positief en consistent zelfbeeld. Als je faalt, wil je jezelf niet als minder zien en dus kies je ervoor om niet jezelf, maar het doel te downgraden. “Zie het als een vorm van zelfverdediging,” zegt Sjåstad.

Hoe je wel van je fouten leert

Hoe je volgende keer wél van je fout leert en over een andere steen struikelt – ook al is het domme pech? Ook daar valt wat over te zeggen.

Zo helpt het om je fouten juist onder ogen te komen en anderen erover te vertellen, wijst onderzoek van gedragswetenschapper Ayelet Fishbach uit. Je bent gemotiveerder om zelf door te zetten als je anderen behoedt voor jouw zuurverdiende fouten. En saillant detail: het blijkt dat je net zoveel van de fouten van een ander leert als van die van jezelf.

Bovendien hebben veel van de dingen die misgaan eenzelfde onderliggende oorzaak, vertelt psychotherapeut Amy Morin in The Verywell Mind Podcast. Ook al zie je het op het eerste gezicht niet direct, het helpt om te herkennen wat je fouten met elkaar gemeen hebben. Vaak kun je er bijzondere levenslessen uit trekken.

“Schrijf een paar fouten op en kijk of je een overkoepelend patroon kunt ontdekken dat er als een rode draad doorheen loopt,” tipt Morin. Denk aan onzekerheid, ongeduld of uitstelgedrag.

En soms, soms zit de fout ‘m er simpelweg in dat je te veel op jezelf leunt, aldus de psychotherapeut. Want eerlijk is eerlijk: in deze individualistische maatschappij vergeten we dat we niet alles alleen hoeven op te lossen en af en toe ook gewoon een helpende hand nodig hebben.

Dus voordat je face forward in de volgende valkuil kukelt, vraag jezelf ‘s af: waar kan jij wel wat hulp bij gebruiken?

P.S. Heb je een tip? Samenwerken? Anders nog iets? Plaats een comment of mail me op hello@lisannevanmarrewijk.com.